
Typy żarówek
Budowa dzisiejszej żarówki znacznie różni się od tej, która była bardzo popularna jeszcze 10 lat temu. Obecnie gaz w żarówce, czy inne szkodliwe substancje stały się rzadkością, a w oświetleniu dominują żarówki diodowe, czyli te wykonane w technologii LED. Właściwie powinniśmy nazywać je lampami, bo nie mają one zbyt wiele wspólnego z tradycyjnymi żarówkami żarowymi.
Obecnie żarówka LED składa się z:
- Żródła światła – są to diody LED (elektroluminescencyjne) umieszczone na specjalnym PCB
- Klosz ochronny – służący do rozpraszania światła, ale także chroniący jej wnętrze przed dostawaniem się pyłu i kurzu.
- Obudowa odprowadzająca ciepło – aluminiowy i ceramiczny radiator. Diody LED grzeją i zawsze potrzebują odpowiedniego odprowadzania ciepła. Oczywiście temperatury osiągane przez produkty LED są znacznie niższe niż te, które spotykaliśmy w tradycyjnych źródłach światła.
- Układ zasilający – diody LED to urządzenia elektroniczne, przystosowane do zasilania niskim, bezpiecznym napięciem. Wszystkie rodzaje żarówek pod 230V posiadają wbudowaną przetwornicę, która obniża napięcie w ten sposób, aby prąd mógł spokojnie zasilić jej źródło światła. Taka konstrukcja powoduje, że żarówki LED, bez odpowiedniego sterownika nie są ściemnialne.
- Trzonek żarówki – gwinty żarówek, czyli końcówki służące do podłączenia tego typu źródła światła do odpowiedniej oprawki. Najpopularniejsze z nich to żarówki wciskane i wkręcana.
Typy żarówek LED najpierw możemy podzielić na te domowe i samochodowe. W naszym wpisie zajmiemy się głównie domowymi żarówkami, gdyż samochodowe źródła światła LED powoli zyskują swoją popularność i dziś głównie możemy spotkać je w autach dopiero co wychodzących z linii produkcyjnej.
Żarówki LED dzielimy na te służące do dekoracyjnego oświetlenia, jak i te, które posłużą nam jako główne źródło światła. Żarówki ledowe i ich rodzaje są przeróżne, dlatego dziś spotkamy na rynku takie w kształcie tradycyjnej kuli i świeczki, a także spirali, talerzyka, kapsułki, rurki, reflektora, czy takie wykonane na wzór tradycyjnej żarówki wolframowej (LED Filament). Każda z nich w zależności od budowy, mocy, czy kąta świecenia sprawdzi się do wielu różnych zastosowań. Przykładowo żarówka LED kulka o szerokim kącie świecenia to świetny wybór do równomiernego oświetlenia całego wnętrza. Źródła światła z soczewką skupiającą użyjemy do punktowego, akcentowego oświetlenia.
Moc żarówki oczywiście ma również ogromne znaczenie w kwestii jej wykorzystania. Należy zacząć jednak od tego, czym różni się moc żarówki LED a zwykłe. Wybierając żarówki zwykłe, wykonane w tradycyjnej technologii, sprawdzaliśmy głównie ich pobór mocy. Opinia panowała jedna – „Im większej mocy żarówka, tym będzie ona mocniej świecić”. W przypadku źródeł światła LED jasność żarówki obliczamy nieco inaczej. Tutaj powinniśmy głównie zwracać uwagę na ich ilość lumenów. Jest to jednostka miary strumienia świetlnego, jaką dysponuje dany produkt i głównie ona określa jej moc świetlną.
Żarówki LED, a ich tradycyjne odpowiedniki dzieli bardzo wiele ze względu na rozwinięcia technologiczne, jakimi byliśmy w ostatnim czasie świadkami. Obecnie żarówka LED o mocy 15W jest w stanie zastąpić tradycyjną 75W, oferując nam znacznie wyższej jakości światło, o poziomie oddawania barw CR>80Ra. W przypadku Ledów możemy wybierać również barwę świetlną, jaką ma dysponować nasze źródło światła. Tutaj możemy zdecydować się na tę ciepłą (najbardziej zbliżoną do tradycyjnej), neutralną (pośrednią pomiędzy ciepłą, a zimną) i najchłodniejszą z nich, czyli zimną (tak często spotykana w szpitalach, gabinetach dentystycznych, czy garażach i magazynach)
Gwinty żarówek
Różne rodzaje gwintów żarówek oczywiście nie możemy podzielić wyłączne na te wciskane i wkręcane. Każda z tych kategorii posiada ogromne ilości różnych trzonków, w których jedne będą zasilane wyłącznie napięciem 230V, a inne będą przystosowane do niskonapięciowych instalacji 12V, lub 230V.
Nasz podział zacznijmy od żarówek wkręcanych. Gwinty żarówek o oznaczeniu E to nic innego jak popularne trzonki Edisona (Thomas Edison – twórca gwintu o zarysie kołowym) Do tego typu żarówek zaliczamy właśnie te najpopularniejsze w naszym kraju, czyli E27 (duży gwint) oraz E14 (mały gwint). Oczywiście nie są to wszystkie rodzaje gwintów o oznaczeniu E, a spotkamy ich jeszcze osiem. Liczba, która towarzyszy literze od nazwiska twórcy gwintu, jest to średnica znamionowa trzonka. Oznacza to, że żarówka LED E40 posiada gwint o średnicy 40 mm, natomiast E14 dysponuje trzonkiem, które średnica wynosi 14 mm. Najlepiej zobrazujmy to.
obecnie w sklepach internetowych spotkamy głównie żarówki z gwintem:
- E10 – żarówki z tym trzonkiem, najczęściej występują w zabawkach i latarkach. Małe żaróweczki o niskim napięciu.
- E14 – popularny mały gwint, bardzo często wykorzystywany we współczesnych lampach i żyrandolach
- E27 – duży gwint, chyba najczęściej spotykany w naszym kraju. Możemy spotkać je praktycznie wszędzie, zarówno w oświetleniu dekoracyjnym, jak i głównym.
- E40 – gwint Goliata – największy gwint wkręcany, w który wyposażone zostały także najmocniejsze żarówki. Tego typu źródła światła, najczęściej spotkamy w oświetleniu ulicznym i halowym.
Rodzaje żarówek halogenowych
Różne typy żarówek halogenowych i ich oznaczenia są troszkę bardziej skomplikowane niż te, które zauważymy w żarówkach wkręcanych. Jest to grupa, w której najczęściej spotkamy żarówki wciskane, czyli takie, które podłączamy do oprawki na wcisk. Wyjątkiem jest gwint GU10, który najpierw wciskamy, a następnie lekko przekręcamy.
Żarówki halogenowe zasilane są głównie prądem o napięciu 230V lub bezpiecznym napięciem 12V. Taki wybór pozwala nam na zastosowanie tego typu źródeł światła także w miejscach, w których obawiamy się o bezpieczeństwo naszej instalacji.
Tutaj podobnie jak inne rodzaje żarówek, występują takie o szerokim kącie świecenia, jak i te przystosowane do punktowego, akcentowego oświetlenia. Oczywiście za sprawą konstrukcji, nie uświadczymy tutaj dookólnego kąta świecenia, a tym najszerszym będzie 120 stopni.
Najwyższy czas na omówienie ich trzonków. Tutaj najpopularniejsze to te o oznaczeniu G, czyli GU10, G53, GU5,3, G4, G9. Liczba obok oznaczenia gwintu halogenowego to oczywiście w tym przypadku odległość pomiędzy wtykami podana w milimetrach. Czyli w przypadku żarówki GU10 jest to 10 mm, natomiast odległość pomiędzy dwoma wtykami żarówki G4 wynosi 4 mm.
Spotkamy się także z bardzo popularnymi żarówkami LED MR11 oraz MR16. Różnią się one do siebie średnicą. Pierwsze z nich są mniejsze i ich średnica to 35 mm, drugich natomiast 50 mm. Oba posiadają trzonek GU5,3, czyli ten o wtykach oddalonych od siebie o 5,3 mm. Skąd więc wzięły się nazwy MR11 oraz MR16. Sa to liczby oznaczające odległość w milimetrach od końca trzonka, do poziomego nacięca na obudowie. W przypadku MR11 ta odległość to 11 mm, a w MR16 – 16 mm. Skąd wogóle wzięło się to nacięcie? Jest to wpust na zatrzask, który w tradycyjnych oprawkach, utrzymywał w nich żarówki. Dziś tego typu oprawki sufitowe praktycznie nie występują, a nacięcie zostało, jako ciekawostka, a charakterystyczna cecha, po której rozpoznamy typ danej żarówki.