Różne rodzaje gwintów i trzonków żarówek zwykłych, jak i tych LED mogą przyprawić o zawrót głowy. Dziś w dobie coraz prężniej rozwijających się nowych technologii, mamy do dyspozycji kilkadziesiąt różnych typów żarów. Jedne z nich doskonale sprawdzą się w oświetleniu domowym, inne bardziej w komercyjnym, a jeszcze innych użyjemy w miejscu pracy, czy garażu. Na opakowaniach tego typu produktów spotkamy różne oznaczenia żarówek, które będą określać rodzaj jej końcówki, czy samą sprawność. Jest ich na tyle wiele, że dobre posługiwanie się ich oznaczeniami, znacząco pomoże nam w wyborze odpowiedniego źródła światła do naszych zastosowań.

Typy żarówek

Budowa dzisiejszej żarówki znacznie różni się od tej, która była bardzo popularna jeszcze 10 lat temu. Obecnie gaz w żarówce, czy inne szkodliwe substancje stały się rzadkością, a w oświetleniu dominują żarówki diodowe, czyli te wykonane w technologii LED. Właściwie powinniśmy nazywać je lampami, bo nie mają one zbyt wiele wspólnego z tradycyjnymi żarówkami żarowymi.

Obecnie żarówka LED składa się z:

  • Żródła światła – są to diody LED (elektroluminescencyjne) umieszczone na specjalnym PCB
  • Klosz ochronny – służący do rozpraszania światła, ale także chroniący jej wnętrze przed dostawaniem się pyłu i kurzu.
  • Obudowa odprowadzająca ciepło – aluminiowy i ceramiczny radiator. Diody LED grzeją i zawsze potrzebują odpowiedniego odprowadzania ciepła. Oczywiście temperatury osiągane przez produkty LED są znacznie niższe niż te, które spotykaliśmy w tradycyjnych źródłach światła.
  • Układ zasilający – diody LED to urządzenia elektroniczne, przystosowane do zasilania niskim, bezpiecznym napięciem. Wszystkie rodzaje żarówek pod 230V posiadają wbudowaną przetwornicę, która obniża napięcie w ten sposób, aby prąd mógł spokojnie zasilić jej źródło światła. Taka konstrukcja powoduje, że żarówki LED, bez odpowiedniego sterownika nie są ściemnialne.
  • Trzonek żarówki – gwinty żarówek, czyli końcówki służące do podłączenia tego typu źródła światła do odpowiedniej oprawki. Najpopularniejsze z nich to żarówki wciskane i wkręcana.

Typy żarówek LED najpierw możemy podzielić na te domowe i samochodowe. W naszym wpisie zajmiemy się głównie domowymi żarówkami, gdyż samochodowe źródła światła LED powoli zyskują swoją popularność i dziś głównie możemy spotkać je w autach dopiero co wychodzących z linii produkcyjnej.

Żarówki LED dzielimy na te służące do dekoracyjnego oświetlenia, jak i te, które posłużą nam jako główne źródło światła. Żarówki ledowe i ich rodzaje są przeróżne, dlatego dziś spotkamy na rynku takie w kształcie tradycyjnej kuli i świeczki, a także spirali, talerzyka, kapsułki, rurki, reflektora, czy takie wykonane na wzór tradycyjnej żarówki wolframowej (LED Filament). Każda z nich w zależności od budowy, mocy, czy kąta świecenia sprawdzi się do wielu różnych zastosowań. Przykładowo żarówka LED kulka o szerokim kącie świecenia to świetny wybór do równomiernego oświetlenia całego wnętrza. Źródła światła z soczewką skupiającą użyjemy do punktowego, akcentowego oświetlenia.

Moc żarówki oczywiście ma również ogromne znaczenie w kwestii jej wykorzystania. Należy zacząć jednak od tego, czym różni się moc żarówki LED a zwykłe. Wybierając żarówki zwykłe, wykonane w tradycyjnej technologii, sprawdzaliśmy głównie ich pobór mocy. Opinia panowała jedna – „Im większej mocy żarówka, tym będzie ona mocniej świecić”. W przypadku źródeł światła LED jasność żarówki obliczamy nieco inaczej. Tutaj powinniśmy głównie zwracać uwagę na ich ilość lumenów. Jest to jednostka miary strumienia świetlnego, jaką dysponuje dany produkt i głównie ona określa jej moc świetlną.

Żarówki LED, a ich tradycyjne odpowiedniki dzieli bardzo wiele ze względu na rozwinięcia technologiczne, jakimi byliśmy w ostatnim czasie świadkami. Obecnie żarówka LED o mocy 15W jest w stanie zastąpić tradycyjną 75W, oferując nam znacznie wyższej jakości światło, o poziomie oddawania barw CR>80Ra. W przypadku Ledów możemy wybierać również barwę świetlną, jaką ma dysponować nasze źródło światła. Tutaj możemy zdecydować się na tę ciepłą (najbardziej zbliżoną do tradycyjnej), neutralną (pośrednią pomiędzy ciepłą, a zimną) i najchłodniejszą z nich, czyli zimną (tak często spotykana w szpitalach, gabinetach dentystycznych, czy garażach i magazynach)

Gwinty żarówek

Różne rodzaje gwintów żarówek oczywiście nie możemy podzielić wyłączne na te wciskane i wkręcane. Każda z tych kategorii posiada ogromne ilości różnych trzonków, w których jedne będą zasilane wyłącznie napięciem 230V, a inne będą przystosowane do niskonapięciowych instalacji 12V, lub 230V.

Nasz podział zacznijmy od żarówek wkręcanych. Gwinty żarówek o oznaczeniu E to nic innego jak popularne trzonki Edisona (Thomas Edison – twórca gwintu o zarysie kołowym) Do tego typu żarówek zaliczamy właśnie te najpopularniejsze w naszym kraju, czyli E27 (duży gwint) oraz E14 (mały gwint). Oczywiście nie są to wszystkie rodzaje gwintów o oznaczeniu E, a spotkamy ich jeszcze osiem. Liczba, która towarzyszy literze od nazwiska twórcy gwintu, jest to średnica znamionowa trzonka. Oznacza to, że żarówka LED E40 posiada gwint o średnicy 40 mm, natomiast E14 dysponuje trzonkiem, które średnica wynosi 14 mm. Najlepiej zobrazujmy to.

obecnie w sklepach internetowych spotkamy głównie żarówki z gwintem:

  • E10 – żarówki z tym trzonkiem, najczęściej występują w zabawkach i latarkach. Małe żaróweczki o niskim napięciu.
  • E14 – popularny mały gwint, bardzo często wykorzystywany we współczesnych lampach i żyrandolach
  • E27 – duży gwint, chyba najczęściej spotykany w naszym kraju. Możemy spotkać je praktycznie wszędzie, zarówno w oświetleniu dekoracyjnym, jak i głównym.
  • E40 – gwint Goliata – największy gwint wkręcany, w który wyposażone zostały także najmocniejsze żarówki. Tego typu źródła światła, najczęściej spotkamy w oświetleniu ulicznym i halowym.

Rodzaje żarówek halogenowych

Różne typy żarówek halogenowych i ich oznaczenia są troszkę bardziej skomplikowane niż te, które zauważymy w żarówkach wkręcanych. Jest to grupa, w której najczęściej spotkamy żarówki wciskane, czyli takie, które podłączamy do oprawki na wcisk. Wyjątkiem jest gwint GU10, który najpierw wciskamy, a następnie lekko przekręcamy.

Żarówki halogenowe zasilane są głównie prądem o napięciu 230V lub bezpiecznym napięciem 12V. Taki wybór pozwala nam na zastosowanie tego typu źródeł światła także w miejscach, w których obawiamy się o bezpieczeństwo naszej instalacji.

Tutaj podobnie jak inne rodzaje żarówek, występują takie o szerokim kącie świecenia, jak i te przystosowane do punktowego, akcentowego oświetlenia. Oczywiście za sprawą konstrukcji, nie uświadczymy tutaj dookólnego kąta świecenia, a tym najszerszym będzie 120 stopni.
Najwyższy czas na omówienie ich trzonków. Tutaj najpopularniejsze to te o oznaczeniu G, czyli GU10, G53, GU5,3, G4, G9. Liczba obok oznaczenia gwintu halogenowego to oczywiście w tym przypadku odległość pomiędzy wtykami podana w milimetrach. Czyli w przypadku żarówki GU10 jest to 10 mm, natomiast odległość pomiędzy dwoma wtykami żarówki G4 wynosi 4 mm.

Spotkamy się także z bardzo popularnymi żarówkami LED MR11 oraz MR16. Różnią się one do siebie średnicą. Pierwsze z nich są mniejsze i ich średnica to 35 mm, drugich natomiast 50 mm. Oba posiadają trzonek GU5,3, czyli ten o wtykach oddalonych od siebie o 5,3 mm. Skąd więc wzięły się nazwy MR11 oraz MR16. Sa to liczby oznaczające odległość w milimetrach od końca trzonka, do poziomego nacięca na obudowie. W przypadku MR11 ta odległość to 11 mm, a w MR16 – 16 mm. Skąd wogóle wzięło się to nacięcie? Jest to wpust na zatrzask, który w tradycyjnych oprawkach, utrzymywał w nich żarówki. Dziś tego typu oprawki sufitowe praktycznie nie występują, a nacięcie zostało, jako ciekawostka, a charakterystyczna cecha, po której rozpoznamy typ danej żarówki.